Yeni Nesil Yatırım: NFT Nedir? Nasıl Alınır?
Dijital dünyanın sunduğu yenilikler her geçen gün artıyor. Son yılların yükselen trendi ise NFT. Blockchain ve kripto paralar artık hayatımızın bir parçası olmuşken NFT de bu ekibe dahil oldu. Özellikle 2020 yılında yaygınlaşmaya başlayan NFT; yatırım, ticaret ya da sanat eserlerini koruma aracı olarak kullanılabiliyor. Peki, “non fungible token” ya da bildiğimiz adıyla NFT nedir?
NFT teknolojisinin altındaki temeli anlayabilmek için öncelikle “Blockchain nedir?” sorusunu cevaplayalım.
Blockchain Teknolojisi Nedir?
Blok zincir veya blockchain teknolojisi, merkeziyetsiz bir dijital kayıt listesidir. Her yeni kayıtla birlikte çoğalan bloklar, kriptografiyle birbirine bağlanır. Dolayısıyla güvenlik düzeyli bir hayli yüksektir.
Blockchain, Bitcoin ile birlikte Bitcoin hareketlerinin kaydedilmesi için geliştirildi. Yani bu teknoloji için bir çeşit muhasebe defteri diyebiliriz. Bu teknolojiyi diğer kayıt defterlerinden ayıran detay ise merkeziyetsiz olması. Sistemdeki her hareket, birden fazla blokta kayıt altına alındığı için kayıtların değiştirilmesinin neredeyse imkânsız olduğu ifade ediliyor.
Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Blok zincir teknolojisinin çalışma sistemi, güvenlik üzerine kuruludur. Zincirdeki bloklar, aslında sistem içindeki token sahiplerine aittir. Yapılan her yeni işlemde, söz konusu işlem ve zaman damgasını içeren yeni bir blok oluşur. Bu blok, bir önceki blokta yer alan bilgileri de içerir.
Dolayısıyla bu sistemde geçmiş kayıtların değiştirilebilmesi söz konusu değildir. Çünkü böyle bir hamlede, ilgili blokta sahipliği bulunan herkesin onayı gerekecektir. Ayrıca geçmiş bloklarda yer alan bir bilginin değiştirilmesi, sonrasında oluşan blokların tümünün de değişmesi anlamına gelir. Bu da çok daha fazla kişinin onayını gerektirir.
Teknolojinin bir diğer güvenlik faydası da kimliklendirme. İşlemleri yapan kullanıcıların dijital kimlikleri de bloklarda bulunur. Dolayısıyla bu sistemde usulsüz bir eylem gerçekleştirmek isteyen kişinin kim olduğunu tespit etmek de oldukça kolay.
Ünlü Blockchain Teknolojileri Nelerdir?
Blockchain teknolojisinin geçmişi 1990’lara dayansa da aktif ve verimli bir şekilde kullanımı, 2008 yılı itibarıyla mümkün oldu. Yani Bitcoin ve blockchain aynı anda hayatımıza girdi diyebiliriz. Buradaki amaç ise dijital bir paranın iki kere harcanmasını önlemek.
Blockchain her ne kadar Bitcoin ile hayatımıza girmiş olsa da sonrasında birçok alanda kullanıldı. En popüler kullanım teknolojileri arasında ise Bitcoin, Ethereum ve NFT var.
Bitcoin Nedir?
Bitcoin (BTC); en basit tabirle TL, euro, dolar gibi bir sanal bir para birimi. Ama henüz regüle edilmediği ve uluslararası anlamda kabul görmediği için günümüzde daha çok yatırım amaçlı kullanılıyor. Yine de birçok alanda Bitcoin ile ödeme kabul eden kurumlar var. Devletlerin bu parayı kabul etmemesinin başlıca sebebi ise merkeziyetsiz olması ve henüz yasal altyapısının oluşmamış olması.
Herhangi bir devlete ve merkez bankasına bağlı olmayan Bitcoin’in banknot ya da madeni para gibi fiziksel formu bulunmaz. Kripto para birimi olarak dolaşımda olan Bitcoin, açık kaynak kodlu bir yazılım olarak piyasaya çıktı. Kripto para borsalarında alım, satım ve transfer yapılırken tüm işlemler, halka açık bir blockchain defterine kaydediliyor.
Dünya genelinde bu paranın yasaklanmasına dair girişimlerde bulunan ülkeler de var. Fakat El Salvador, 2021 yılında Bitcoin’i resmi para birimi ilan etti.
Ethereum Nedir?
Blockchain dünyasının Bitcoin’den sonra en ünlü oyuncusu olan Ethereum her ne kadar kripto para olarak bilinse de aslında blok zincirdir. Zincirin kendine ait kripto para birimi ise “Ether” olarak adlandırılıyor. Bu sistem, birçok kripto para ve altcoin için altyapı görevi görüyor.
Ethereum platformunun para birimi Ether (ETH), tıpkı Bitcoin gibi borsalarda alınıp satılabilir ve yatırım aracı olarak kullanılabilir.
NFT Nedir?
Blok zincirin en verimli kullanım örneklerinden biri olan NFT, aslında bir kripto para birimi olarak kabul ediliyor. Öyle ki bu teknolojinin zaman zaman “NFT coin” şeklinde adlandırıldığını da görebilirsin. Ama diğer kripto paralarla arasında çok önemli bir fark var. Her bir NFT eşsizdir. Yani her Bitcoin aynı değerde iken her NFT farklı değerdedir.
İngilizce “non fungible token” kelimelerinin baş harflerini ifade eden NFT, Türkçeye “değiştirilemeyen token” olarak çevrilebilir. Fakat daha çok kabul gören Türkçe karşılık “nitelikli fikrî tapu” şeklinde. Bu karşılık hem baş harflerin aynı kalması hem de kullanım amacını anlatıyor olması nedeniyle kabul görüyor.
Nitelikli fikrî tapu tanımı, NFT’nin sanat eserleri için kullanılmasını çok güzel bir şekilde açıklıyor. Çünkü teknoloji, dijital varlıkların orijinalliğini ve eşsiz olduğunu göstermek için kullanılıyor. Sanatçılar, eserlerini NFT olarak saklayabiliyor, satabiliyor ve takibini yapabiliyor. Telif hakkı problemini önemli ölçüde çözdüğü için bu teknoloji sanatçılar tarafından daha çok sahipleniliyor.
NFT için dijital varlıkları kripto paraya çevirmek de diyebilirsin. Sanat eseri olması fark etmeksizin dijital bir görsel oluşturduğunu varsayalım. Bu görseli NFT’ye çevirdiğin takdirde ona dijital bir kimlik atanır. Sonrasında sana ait görselin kopyası yapılsa bile orijinalinin sende olduğunu bu şekilde kanıtlayabilirsin.
Aslında NFT, dijital varlık mülkiyetini gösteren bir teknolojidir. Dijital ortamda var olan resim, ses, video, belge ve hatta atılmış bir tweet, bu teknoloji ile sahibinin mülkiyetine kaydedilebilir. İşlemler Blockchain altyapısına bağlı bir şekilde gerçekleştiği için dijital varlıklar hem korunabiliyor hem de sahibi tespit edilebiliyor.
NFT Hangi Blockchain Teknolojisidir?
NFT’ler genellikle Ethereum blokchain altyapısına bağlı. Flow ve Tezos gibi farklı altyapılardan destek alınabiliyor olsa da dolaşımdaki NFT’lerin büyük çoğunluğu, Ethereum blok zincirinde. Fakat her blok zincir kendi NFT’lerini üretebildiği için gelecekte bu durumun değişmesi muhtemel.
NFT Nasıl Oluşturulur?
NFT oluşturma süreci aslında karmaşık bir sistemden geçiyor. Fakat kullanıcılar veya sanatçılar, çok fazla teknik bilgiye sahip olmadan da NFT üretebiliyor. Bu değiştirilemez tokenler, ERC-727C ve ERC-1155 gibi token standartlarında üretiliyor.
⦁ Öncelikle dijital sanat eseri veya varlığı yaratmalısın.
⦁ Bir NFT pazar yeri seçip eserini buraya yüklemelisin.
⦁ Finansal işlemler için bir dijital cüzdan hesabı açmalısın.
⦁ Dijital cüzdanını, NFT pazar yerine bağlamalısın.
⦁ Yüklediğin sanat eserine bir isim verip açıklama eklemelisin.
⦁ Alışveriş sürecinde kullanacağın kripto parayı seçmelisin.
⦁ Eserinin, seçtiğin para birimindeki fiyatını belirlemelisin.
⦁ Kimlik doğrulama ve imzalama adımlarını tamamladıktan sonra NFT’ni pazara sunabilirsin.
NFT Tasarımı Nasıl Yapılır?
NFT eserlerinin formatı değişebildiği için tasarımın yapılacağı araçlar da değişir. Pazar yerlerinde çoğunlukla görsel eserler bulunduğu için bu konudaki araçlar daha çok gelişmiştir. Photoshop gibi klasik tasarım araçlarıyla da eserini yaratabilirsin, fakat sonrasında NFT’ye dönüştürmen gerekir.
NFT tasarlamak için geliştirilmiş SketchAR ve Krita gibi araçlar vardır. Bu araçlar, yaptığın tasarımın NFT’ye dönüştürülmesini de sağlar. Piyasadaki NFT örneklerine göz atarak kendine ait tasarımlarını yapabilirsin.
NFT Ticareti Yapılabilir mi?
Değiştirilemez jetonların bu kadar hızlı bir şekilde yaygınlaşmasının başlıca sebeplerinden biri, ticaretinin yapılabiliyor olması. Yani NFT yapıp satmak, günümüzde sıkça tercih edilen bir ticaret yöntemi.
NFT ticareti, kripto paraları harcayabilmek ve kripto para kazanabilmek için bir fırsat sunduğu için de tercih edilir. Bir diğer tercih sebebi ise sanat eserlerinin satılabilmesi. Eğer bir sanatçıysan eserlerini bu şekilde satabilir ve orijinal eserin sana ait olduğunu kanıtlayabilirsin. NFT’ler kopyalanmaya karşı korunduğu için telif hakkı ihlali de doğmaz.
NFT Ticareti Nasıl Yapılabilir?
Non fungible token ile ticaret yapabilmek için bu işe özel olarak hizmet veren pazar yerleri kullanılır. Bu şekilde bir ticaret yapmak istiyorsan dijital varlıklarını bir NFT pazar yerine yükleyebilirsin. Pazar yerinde eserlerini satabilir, farklı eserler satın alabilir ve aktif bir şekilde alım satım yaparak gelir elde edebilirsin.
NFT ticaretinde dikkat etmen gereken en önemli nokta ise alışverişte kripto para kullanılmasıdır. TL, euro, dolar gibi nakit olarak elinde ya da banka hesabında bulunan paralarla bu ticaret mümkün değil. NFT’ler sadece ilgili pazar yerinin belirlediği kripto para birimiyle alınıp satılabilir.
Bu detay, NFT ticaretinden her zaman kâr edemeyeceğin anlamına da geliyor. Ticaret yaptığın kripto para birimi alış sırasında yüksek, satış sırasında düşük olursa zarar edebilirsin.
NFT Açık Artırması Nedir?
NFT ticaretinde açık artırma çok yaygın bir yöntem. Özellikle sanat eserlerinde ve kamuoyu tarafından yüksek değer atfedilen dijital varlıklar, açık artırma sayesinde daha yüksek fiyatlarla alıcı bulabilir. NFT satın alma sürecinde bir açık artırmaya girebilir ya da “hemen al” seçeneği sunan satıcılardan doğrudan NFT alabilirsin.
NFT Nasıl Saklanır?
Bir NFT satın aldığını varsayalım. Peki, aldığın bu dijital varlık nerede? NFT’ler, IPFS (InterPlanetary File System) adı verilen bir protokol üzerinde saklanır. Bu protokol, merkeziyetsiz bir içerik saklama platformudur ve “içerik tabanlı adresleme” kullanır.
IPFS üzerinde saklanan her NFT’nin kendine ait bir içerik kimliği (CID) bulunur. Bu protokolde, blok zincirde olduğu gibi eşler arası erişim sistemi mevcut. IPFS, bloklar yerine 256 KB boyutunda nesneler kullanır. Sana ait NFT eser de bu boyuttaki küçük veri parçalarına ayrılarak saklanır.
Elinde bulundurduğun içerik kimliği sayesinde sana ait NFT varlığa kolayca ulaşabilirsin. Üstelik IPFS protokolü, blockchain teknolojisiyle de desteklendiği için varlıkların güvenle korunur.
Yukarıda anlatılan ürün ve teknolojiler her ne kadar mevcut durumda kullanıcılar tarafından yatırım amaçlı alınıp satılıyor olsa da söz konusu araçlara ilişkin uluslararası alanda henüz bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple bu ürünlerin yüksek risk içeren ürünler olduğunu unutmamalısın.
