Web 3.0 Nedir? Özellikleri Nelerdir?

 

Blockchain (blok zinciri) teknolojisi, kripto paralar, NFT, DeFi… Hayatına giren bu kavramlar aslında teknolojinin ne kadar da çok form değiştirdiğini gösteriyor. Hızla gelişen teknoloji artık insanlara uçsuz bucaksız, merkezi olmayan bir dünya sunuyor.

Web3 olarak da adlandırılan Web 3.0 kavramı da tam olarak burada karşına çıkıyor. O nedenle bu yazımızda “Web3 nedir?” sorusunu birçok yönden açıkladık.

Web 3.0 Ne Demektir?

Aynı zamanda semantic web olarak da bilinen Web 3.0, internetteki verilerin artificial intelligence (yapay zeka - AI) ve machine learning (makine öğrenimi) gibi veri teknolojileriyle işlenmesi ve kullanılmasını ifade eden bir terim. Burada “Machine learning kavramı nedir?” diye soruyorsan “Machine Learning Ne Anlama Gelmektedir?” başlıklı yazımızı okuyarak konu hakkında bilgi edinebilirsin.

Kısaca Web 3.0; verilerin toplandığı, sınıflandırıldığı ve çeşitli amaçlar için kullanıldığı bir sistem. Web 3.0’ı internetin 3. nesli gibi düşünebilirsin. Peki, 3. nesilden önceki dönemler neler ve bu dönemlerin özellikleri neler?

Web Dönemleri Ne Anlama Gelmektedir?

 

İnternet ve web teknolojilerinin gelişimine göre belirlenen zaman dilimlerini ifade eden web dönemleri 3 aşamadan oluşur. İnternet ve web teknolojileri hızlı bir şekilde geliştiği için evreler kısa süreli olur ve sıklıkla yenilenir. Bu dönemler; Web 1.0, Web 2.0, ve Web 3.0 aşamalarından oluşuyor.

Web 1.0 Dönemi Nedir? Web 1.0 Özellikleri Nelerdir?

Web 1.0; 1990’lı yılların ortalarında çıkan, internetin en eski sürümüdür. Bu dönemde internet kullanıcıları sadece web sayfalarını görüntüleyebilirdi. Web sayfaları ise genellikle statik ve etkileşimsizdi. Sayfalarının tasarımı oldukça basit, çoğunlukla da metin ve resimlerden oluşurdu. Ayrıca pek çok web sitesi, bir firmanın veya kuruluşun resmi bir sitesi olarak kullanılırdı. Web 1.0 kavramı, 2004 yılında yerini Web 2.0 teknolojilerine bıraktı

Web 2.0 Dönemi Nedir? Web 2.0 Özellikleri Nelerdir?

Bu evre, web sayfalarının daha dinamik hale geldiği dönemdir. Bu dönemde internet kullanıcıları, web sayfaları aracılığıyla etkileşim kurabiliyorlardı. Sosyal medya platformları ve bloglar gibi web uygulamaları da bu dönemde yaygın hale geldi. Üstelik Web 2.0 dönemi, yazılım dünyasına büyük katkı sağladı.

Web 3.0 Dönemi Nedir? Web 3.0 Özellikleri Nelerdir?

Hala Web 2.0 uygulamaları kullanılsa da 2010’lu yıllarının ortalarında Web 3.0 uygulamaları da kullanılmaya başlandı. Web 3.0, internet kullanıcılarına dijital kimlik sunarak merkeziyetsiz ve birey odaklı bir internet ortamı yaratan dönemdir. Web 2.0 ile hayatımıza giren birçok kavram, Web 3.0 teknolojileri aracılığıyla farklı bir boyut kazandı.

Web sayfalarının içeriğinin daha akıllı hale geldiği, makine öğrenimi ve veri madenciliği gibi teknolojilerin kullanıldığı Web 3.0 döneminde, web sayfaları kullanıcıların ilgi alanlarına göre özelleştirilebilir oldu. Bu dönemde web uygulamaları, mobil cihazlar ve internete bağlı ev aletleri gibi cihazlar yoğun olarak kullanılmaya başlandı.

Dijital Dünya Şu An Hangi Döneme Denk Gelmektedir?

Günümüzde Web 3.0 dönemini yaşıyoruz. Web 3.0 dönemini daha ayrıntılı olarak tanımak için bu dönemde en çok kullanılan kavramları ele almak gerekir.

Web 3.0 Kavramları Nelerdir?

 

Web 3.0 döneminde en çok kullanılan kavramların başında bir veri tabanı yapısı olan blockchain ve yapay zeka gelir. Çünkü bu iki kavram, Web 3.0 döneminde büyük gelişmeler ortaya çıkardı. AL yani yapay zeka; doğal dil işleme, ses ve görüntü tanıma, öğrenme ve düşünme gibi insan beyninin yaptığı işlemleri yapabilen bilgisayar teknolojisi olarak tanımlanabilir.

“Yapay zeka nedir?” sorusunu cevapladıktan sonra Web 3.0 döneminde ortaya çıkan diğer kavramları da şöyle sıralayabiliriz:

Yapay zeka ve makine öğrenme teknolojileri: Web 3.0, verileri işlemek ve analiz etmek için yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmalarını kullanır. Bu algoritmalar, insanlar tarafından hemen fark edilmeyecek verilerin bağlantılarını ve eğilimlerini anlamaya yardımcı olur.

Blockchain:Web 3.0, verileri depolamak ve yönetmek için blockchain teknolojisini kullanır. Böylece verilerin doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlar. Ayrıca finansal işlemlerde daha güvenli ve şeffaf bir sürece yardımcı olur. Ek olarak Web 3.0, merkezi veri depolarına güvenmek yerine bireylerin kendi verilerine sahip olmalarına ve bunları kontrol etmelerine (bulut tabanı gibi) izin veren merkezi olmayan sistemlerin kullanımına da olanak tanır.

Semantik web:İnternetteki verilerin daha akıllı olarak anlaşılmasına ve verilerin dönüştürülmesine izin veren teknolojilere sahiptir. Bu da anlamsal olarak daha zengin ve birbirine bağlı bir veri ortamına izin veren teknolojileri ifade eder. Bu teknolojiler; NLP yani doğal dil işleme (insan dilini bilgisayarlar tarafından anlaşılır hale getirmeyi amaçlayan teknoloji) ve ontoloji (sistematik bilgi yapısı) şeklinde olabilir.

AI, machine learning teknolojileri ve blok zinciri altyapısı sayesinde merkeziyetsiz birçok sistem ortaya çıktı ve çok sayıda dijital gelişme yaşandı.

Web 3.0'da Dijitalleşmede Ne Gibi Gelişmeler Yaşandı?

 

Günümüzde Web3, teknoloji uzmanları ve araştırmacılar tarafından hala geliştiriliyor. Ancak bugüne kadar yapay zeka, makine öğrenimi, blok zincir ve semantik teknolojiler sayesinde son yıllarda yaşanan önemli dijital gelişmelerden bazıları şunlar:

Decentralized application yani merkezi olmayan uygulamalar demektir. Aracı kurumsuz ve merkezsiz bir şekilde sayısız veri aktarımının yapılabildiği uygulamaları içine alan sistemin adıdır. Bu yönüyle Web 3.0 kapsamında olan birçok teknolojiyi barındırır.

NFT (Non-Fungible Token): Türkçede “değiştirilemez token” anlamına gelen NFT; blockchain teknolojisi ile ortaya çıkan ve değerli bir varlığı ifade eden, bir bakıma kripto para olan kavramdır.

Açılımı, decentralized finance yani merkezi olmayan finans demektir. DeFi; kripto para birimlerinin alım satımını, kredi vermeyi, ödeme ve diğer finansal işlemleri merkeziyetsiz bir şekilde yapmayı kapsar. DeFi hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz “DeFi Nedir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Cross-chain:Bu kavram, birden fazla blockchain ağı arasında işlemlerin gerçekleşmesini ifade eder. Bu işlemler, farklı blockchain ağlarının farklı kripto para birimlerini dönüştürme şeklinde olabilir.

Metaverse: İngilizce “meta” ve “universe” kelimelerinin birleşiminden oluşur. Türkçede ise “sanal evren” olarak bilinir. Bu kavram, sanal gerçeklik teknolojisinin kurgusal evren üzerindeki hali anlamına gelir. Ödeme işlemleri, kimlik doğrulama, işe alımlar, içerik oluşturma, güvenlik ve benzeri her şeyi yönetmek için kullanılabilir.

Nesnelerin interneti: İngilizcesi Internet of Things (IoT) olan bu teknoloji; sensörler, yazılımlar ve ağ bağlantıları sayesinde diğer nesnelerle veri alışverişi yapabilmesini, nesnelerin birbirleri ile eşleşme halinde olmalarını sağlayan teknolojidir. Yani loT ile hızlı veri toplama ve değiştirme mümkün hale geldi. Akıllı termostatlar ve akıllı saat gibi giyilebilir cihazlar, IoT cihazlarına örnek olarak verilebilir.

Kripto paralar: Kripto para, sanal bir para birimidir. Kripto para birimleri herhangi bir ülke tarafından resmi olarak üretilmezler. Bitcoin, Ethereum, Litecoin, XRP ve Tether bu kripto paralardan bazılarıdır.

Web 3.0 döneminde daha birçok teknolojiden bahsetmek mümkün. Ancak en çok bilinen ve kullanılan teknolojiler bu şekildedir.

Neden Web 3.0 Konuşulmaktadır?

Web 3.0 teknolojisi birçok gelişmesiyle çok sayıda kolaylık sağlar. Bu nedenle insanlar arasında konuşulan bir teknolojidir. Bu kolaylıklardan bazılarını şöyle sıralayalım:

Veri paylaşımını daha kolay hale getirir: Pek çok web sitesi, verilerini diğer web sitelerine açık bir şekilde paylaşabilir. Bu da verilerin farklı amaçlara yönelik bir şekilde ve yeniden kullanılmasına imkan tanır.

Verilerin verimli kullanılmasını sağlar:Web 3.0, veriler arasındaki bağlantıların daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur. Bu da verilerin daha etkin kullanılmasını sağlar.

Yüksek güvenlik sunmayı amaçlar: Verilerin güvenli bir şekilde paylaşılması ve korunması için güçlü şifreleme yöntemleri kullanır. Bu sayede verilerin güvenliği ve gizliliği daha iyi korunur.

Kolay bağlanabilirlik ve her yerde bulunabilirlik sağlar:Birden fazla cihazla bağlantı sağlamaya ve herhangi bir yerden veri erişimine izin veren teknolojilerin kullanılmasına olanak sağlar. Bulut tabanlı sistemlere, mobil cihazlardan ve bilgisayarlardan kolayca erişmek buna örnek olabilir.

Yani Web 3.0 sadece sağladığı olanaklarla değil, gelecek için büyük vaatlerde bulunması sebebiyle de üzerine birçok araştırma yapılan bir konudur. Peki, Web 3.0 ne vadediyor?

Web 3.0 Dijital Kullanıcılara Ne Vadetmektedir?

Web 3.0, dijital kullanıcılara çeşitli avantajlar sunmayı vadeder. Bu avantajları şöyle sıralayalım:

Gelişmiş arama deneyimi:Web 3.0, arama motorlarını daha işlevsel hale getirmeyi, kullanıcıların aradıkları bilgilere daha hızlı ve kolay bir şekilde ulaşmalarını sağlamayı hedefliyor.

Gelişmiş veri paylaşım kolaylığı: Veri paylaşımını daha kolay hale getirmeyi amaçlar. Bu sayede dijital kullanıcıların, verilerini daha kolay bir şekilde diğer web siteleriyle paylaşmasını ve verilerin birçok farklı amaç için kullanılmasını vadediyor.

Dijital asistanların getireceği kolaylıklar:AI ve machine learning algoritmaları sayesinde Web 3.0, dijital kullanıcıların daha etkin bir şekilde bilgiye ulaşabilmelerini ve işlemlerini daha hızlı bir şekilde gerçekleştirebilmelerini hedefliyor.

Web 3.0 teknolojisinde yaşanan birçok gelişme, Web 4.0 döneminin de gelmesine olanak tanıyor.

Web 3.0'dan Sonra 4.0 Dönemi Geldi mi?

 

Web 4.0 evresinin gelip gelmediği konusunda tartışmalar sürüyor. Fiziksel yaşamdan uzaklaşıp tamamen sanal networkler üzerine kurulu bir teknolojiyi ifade eden web 4.0’ın gelmesi çok da uzak değil. Üstelik Web 4.0 teknolojisinin bazı özelliklerinden yararlanmaya da başladık.

Yani bir bakıma gerçek yaşamın sanal ortama taşınması süreci olan Web 4.0, 2020 yılından sonra yavaş yavaş hayatımıza girmeye başladı. Ancak tam olarak Web 4.0 döneminde olduğumuzu söylemek mümkün değil.

Web 3.0 döneminin ve beraberinde Web 4.0 döneminin hayatımıza neler katacağını tam olarak tahmin etmek zor olabilir. Ancak bu teknolojilerin, veri paylaşımını ve iletişimini daha etkin ve hızlı hale getireceğini biliyoruz. Böylece hayatımızı her geçen gün daha da kolaylaştırmaları mümkün.