Sanal Gerçeklik Nedir? Nasıl Kullanılır?

Yapay zeka alanında çalışmaların artması ve yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kavramları ortaya çıktı. Bu 2 teknoloji de çok sayıda insan tarafından çeşitli amaçlarla kullanılmaya başlandı. Biz de bu nedenle bu yazıda sanal gerçeklik teknolojisi konusunda merak edilen soruları yanıtlamak istedik.

Sanal Gerçeklik Nedir?

Sanal gerçeklik (Virtual reality) bilgisayar teknolojisinin kullanılarak sanal ortamlar oluşturulduğu yazılımdır. Yani VR, tamamen 3 boyutlu bir ortam sunarak sanal alemin deneyimlenmesini sağlayan bir teknolojidir. Bunu bir simülasyon gibi düşünebilirsin.

Peki, artırılmış gerçeklik ile sanal gerçeklik (VR) teknolojisi aynı şeyi mi ifade ediyor? Önce “Artırılmış gerçeklik nedir?” sorusunu cevaplayalım: İngilizcesi Augmented Reality olan bu terim, var olan gerçekliği zenginleştiren bir deneyim türüdür. Yani AR, sanal objeler aracılığı ile gerçek nesnelerin gerçekliklerinin artırıldığı bir nevi yarı sanal olan bir dünya yaratır. O halde sanal gerçekliğin, artırılmış gerçeklik teknolojisinden tam olarak farkı nedir sorusuna geçebiliriz:

Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçeklik Arasındaki Fark Nedir?

 

Virtual reality ve augmented reality teknolojisi birbirine benzer olsa da aslında aynı değildir. Bu farklarından bazılarını tabloda şu şekilde sıralayalım:

Virtual Reality	Augmented Reality
VR, tamamen sanal bir dünya oluşturur. Bu nedenle gerçek dünyayı görmezsin. Yani ortaya çıkan gerçeklik tamamen hayalidir.	AR teknolojisi kullandığında gerçek dünyayı görürsün ve ona ekstra bilgi ve objeler eklersin.
VR teknolojisi genellikle eğlence, oyun ve eğitim gibi alanlarda kullanılır.	AR teknolojisi ticaret, sağlık, turizm ve hobi gibi alanlarda kullanılır
Sanal gerçeklik teknolojisi çoğunlukla VR gözlükleri aracılığıyla uygulanır.	Artırılmış gerçeklik teknolojisi için özel ekipmana ihtiyacın olmaz. Akıllı telefon, bilgisayar, tablet gibi akıllı cihazlara indirebileceğin AR uygulamaları aracılığıyla kullanabilirsin.

Ayrıca augmented reality ve virtual reality teknolojilerine ek olarak mixed reality yani karma gerçeklik teknolojisinden söz edilebilir. Mixed reality, fiziksel ve dijital dünyaların karışımıdır. Yani MR, teknolojisini kullanarak çalışma masana hayali bir klavyeyi getirebilir ve o klavyeyi kullanabilirsin. Augmented reality’de ise sanal oluşuma müdahale edemezsin.

Sanal Gerçeklik Nasıl Kullanılır?

Virtual reality teknolojisi genellikle VR gözlükleri veya Google Cardboard gibi sanal gerçeklik uygulamaları sayesinde kullanılabilir. Sanal gerçeklik gözlükleri bilgisayar, telefon veya oyun konsolu gibi cihazlarla bağlantı kurularak çalıştırılır. Bağlantı kurulduktan sonra cihaz üzerinden simülasyonu seçip gözlüğü takabilir ve sanal gerçeklik deneyimine başlayabilirsin. Böylece gözlükler sayesinde 3 boyutlu ortamı görür ve kulaklıklar aracılığıyla sesleri duyarsın.

Sanal gerçeklik gözlüğü sayesinde birçok sanal deneyim yaşayabilirsin. Mesela paten kayabilir, bir festivale veya sirke gidebilir, uçuş simülasyonuna dahil olabilir, mağazada gezebilir veya plajda tatil yapabilirsin.

Sanal Gerçeklik Nasıl Geliştirilir?

VR teknolojisinin geliştirilmesi için birçok alanda çalışma yapılması gerekir. Mühendislik, donanım, yazılım veya tasarım alanları bunlara örnek olarak verilebilir. Mesela VR işleyişinin gerçekleşmesi için yazılım çalışmalarına ihtiyaç duyulurken, seslerin duyulması ve görüntülerin görülebilmesi için yeterli donanıma sahip olunması önemlidir. VR deneyimini gözlükle yaşamak için ise gözlüğün üretilmesi yani yeterli mühendislik çalışması gerekir.

Çeşitli alanlarda yapılan işlevsel çalışmalar sonrasında ise sanal gerçeklik alanında gelişmeler sağlanabilir.

Sanal Gerçeklik Hangi Tabanla Yazılır?

Sanal gerçeklik uygulamaları, çok sayıda farklı programlama dili ve tabanı kullanılarak yazılır. VR uygulamalarının yazılım tabanı seçimi, uygulamanın amacına ve hedef kitlesine göre değişebilir. Ancak VR uygulamaları için kullanılabilen bazı yazılım tabanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Unity: Unity; oyun geliştirme, 3D modelleme ve animasyon gibi birçok farklı alanda kullanılır. Unity; yazılım geliştirme, web geliştirme ve mobil uygulamalar gibi alanlarda kullanılan C# gibi farklı programlama dillerini destekler.

UnrealEngine: Unreal Engine de VR uygulamalarının geliştirilmesi için kullanılan bir yazılım tabanıdır. Unreal Engine, genellikle oyun geliştirme için kullanılır ve C++ gibi hızlı çalışan ve oyun geliştirmeye bu yönüyle uygun olan programlama dillerini destekler.

WebVRWebVR, VR uygulamalarının tarayıcılar üzerinden yani web siteleri üzerinden çalıştırılmasını sağlayan yazılım tabanıdır. VR uygulamalarının HTML (Hypertext Markup Language), CSS (Cascading Style Sheets) ve JS  gibi web tabanlı dillerle geliştirilmesine izin verir

Bu nedenle VR yazılım tabanları, sanal gerçekliğin kullanılmak istenildiği alana göre tercih edilir. Mesela eğlence sektörü için hazırlanacak sanal gerçeklik için Unreal Engine veya mimari alanında kullanılacak sanal gerçeklik için Unity tabanı kullanılabilir.

Sanal Gerçeklik Nerelerde Kullanılır?

Sanal gerçeklik teknolojisi, eğlence sektöründe sıklıkla kullanılır. VR gözlükleri sayesinde sanal turizm, sanal gerçeklik sineması veya festivali gibi deneyimler yaşamak mümkün. Bunun dışında VR teknolojisinin kullanıldığı alanlardan bazılarını şöyle sıralayalım:

Eğitim:VR gözlükleri sayesinde öğrenciler, sanal laboratuvarlar ve müzeler gibi ortamlarda çalışmalar yaparak deneyimler elde edebilir. Tıp öğrencileri için sanal ameliyatlar veya askeri çalışmalar için tatbikat deneyimleri sunabilir.

Oyun: VR oyunları, kullanıcıların bedenlerinin hareketlerini takip ederek oyun deneyimini daha gerçekçi hale getirir. Bu oyunlardan bazıları; Superhot VR, Half-Life: Alyx, Assetto Corsa, Star Wars: Squadrons ve  Beat Saber’dır.

İnşaat: VR uygulamaları sayesinde ev satın almayı planlayan birisi, binanın ve evin içinde sanal olarak dolaşabilir.

Otomotiv endüstrisi: Otomobil üretirken pahalı otomobil parçalarını üretmeden önce araçlarda bu parçaların nasıl durduğu önceden sanal gerçeklikle görülebilir. Parçanın otomobile uyumu ardından üretimine başlanabilir.

E-ticaret: VR teknolojisi, müşterilerin kıyafetleri sanal olarak denemelerine ve nasıl göründüklerini görmelerine olanak sağlamak için e-ticaret sektöründe uygulanır. Böylece müşterilerin sipariş vermeden önce ürünün şekline ve boyutuna uyup uymadığını bilmelerini sağlar.

Mimari: Mimarların binanın veya alanın fiziksel olarak inşa edilmeden önce nasıl olacağını görmelerine ve deneyimlemelerine olanak tanır.

Sonuç olarak, sanal gerçeklik teknolojisinin yeni üretim teknikleri ve çalışma yöntemlerine kattığı desteklerle birlikte üretici firmalara çok sayıda fırsatlar sunacağını söylemek mümkün.

Metaverse ve Sanal Gerçeklik Arasındaki İlişki Nedir?

Metaverse ve VR uygulamaları birbirine oldukça benzese de tam olarak aynı teknolojiler değildir. Metaverse; “meta” ve “universe” kelimelerinin birleşimidir ve Türkçesi sanal alemdir. Metaverse teknolojisi, çok sayıda platformu birbirine bağlayan ve dünyanın dört bir yanından kullanıcıların etkileşime girmesine, sosyalleşmesine, oyun oynamasına ve işbirliği yapmasına olanak tanıyan sanal bir alemdir.

Bu sanal evrende birden çok sanal mekan bulunur. Burada kullanıcılar; oyun oynayabilir, konserlere katılabilir, yeni insanlarla tanışabilir, konferanslar düzenleyebilir. Tüm bunlar etkileşimli bir şekilde olabilir.

Ancak sanal gerçeklik uygulamaları, kullanıcılara daha sınırlı deneyimler sunar. Sınırlı ses ve sınırlı görüş öğeleri bunlara örnek olabilir. Ayrıca metaverse’in artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, blok zinciri ve kripto para gibi çeşitli teknolojilerden güç alması beklenirken; VR teknolojisi bu konuda da sınırlıdır.